انواع تابلو فرمان آسانسور

یکی از مهمترین قسمت های آسانسور، تابلو فرمان آسانسور می باشد که آن را مرکز پردازش سیستم می توان نام برد، زیرا دستور‌ات لازم از طریق مدار فرمان به موتور ارسال می‌گردد و عملکرد موتور و کلا آسانسور به دستورهای تابلو فرمان وابسته است. تابلو فرمان انواع متنوعی دارد؛ دو نوع رایج این تابلو‌ها که در کشور به طور معمول مورد استفاده قرار میگیرد، عبارتند از: تابلو‌های فرمان دو سرعته (۲SPD) و تابلو‌های فرمان درایو دار (۳VF). در این مقاله هر کدام از این سیستم‌های کنترل را توضیح داده و در انتها به مقایسه آنها خواهیم پرداخت.

 

تابلوفرمان دو سرعته

در آسانسور‌هایی که تابلو فرمان دوسرعته استفاده شده است، موتور‌هایی به کار می رود که دو سیم پیچ داشته و توان حرکت در دو سرعت مختلف را دارا می باشند. طریقه عملکرد آن به این صورت می باشد که در زمان حرکت از حالت ساکن، موتور با دور تند شروع به حرکت نموده و در تایم کوتاهی به سرعت مورد نظر (اغلب یک متر بر ثانیه) می‌رسد، و هنگام نزدیک شدن به سطح طبقه انتخاب شده، به یکباره با تغییر دور موتور، سرعت آسانسور کاهش پیدا کرده (معمولا نصف سرعت قبلی) و در مرحله بعدی سرعت به صفر می‌رسد. با درنظر گرفتن این توضیحات واضح است که تغییر سرعت ناگهانی موتور، باعث جابجایی‌ ناگهانی کابین هنگام شروع و توقف خواهد شد. این حالت مطلوب نیست و حتی الامکان باید سعی بر برطرف نمودن این مشکل نمود. در ضمن با توجه به اینکه در این روش موتور آسانسور مستقیم راه اندازی می گردد، جریان راه اندازی ۵ تا ۷ برابر جریان نامی از سیم پیچ موتور عبور خواهد کرد که علاوه بر کاهش عمر موتور، مصرف برق آسانسور را افزایش می دهد.

 

تابلو کنترل درایودار (۳VF)

 

درایو یا کنترل دور موتور دستگاهی الکترونیکی بوده که می‌تواند به وسیله تغییر سطح ولتاژ و فرکانس، شرایط مناسب را برای راه اندازی موتور‌ فراهم نموده و قابلیت تغییر سرعت و گشتاور را در موتور ایجاد نماید. در تابلو فرمان‌های درایو دار، با به کارگیری دستگاه کنترل دور موتور (اینورتر) می‌توان شرایط مناسب راه اندازی را ایجاد کرده و موتور آسانسور را به صورت نرم راه اندازی نمود. درایو‌ها با تنظیم ولتاژ و فرکانس این امکان را ایجاد می‌کنند که موتور به یکباره از سرعت صفر به سرعت نامی نرسد، بلکه با دور آهسته شروع به حرکت نموده و با افزایش تدریجی ولتاژ به سرعت نامی خود برسد. در سیستم‌های درایو دار ‌، دیگر مشکل ضربه و تکان‌های ناگهانی کابین را نخواهیم داشت.

 

مقایسه سیستم‌های دو سرعته و درایو دار

 

در تابلو‌های دوسرعته بخاطر حرکت و ایست ناگهانی موتور آسانسور، ضربه‌های ناگهانی به کابین وارد می شود؛ این مسئله علاوه بر اینکه شرایط نامناسبی را برای مسافر ایجاد می‌کند، باعث کاهش طول عمر موتور خواهد شد. با این تنش‌های مکانیکی طول عمر موتور میتواند به نصف کاهش یابد؛ این در در حالیست که در تابلو‌های درایو دار که موتور توسط درایو خیلی نرم راه اندازی می شود، کابین در زمان حرکت هیچ تکانی نخورده و سرعت آن با شیب ملایم افزایش پیدا می کند؛ لذا موتور در شرایط ایده آل عمل نموده و طول عمر عادی خود را خواهد داشت.
با توجه به جریان راه اندازی بالای موتور ها، در تابلو‌های دوسرعته با توجه به عدم وجود سیستمی برای محدود کردن این جریان، در زمان حرکت، موتور جریان بالایی از شبکه کشیده که این موضوع مشکلاتی به وجود می آورد از جمله: جریان بالای راه اندازی که از سیم پیچ موتور عبور می‌کند، منجر به گرم شدن سیم پیچ و کاهش یافتن عمر موتور به مرور زمان می گردد. همچنین با توجه با این نکته که آسانسور همواره در حال حرکت و توقف است، این جریان بالا به هنگام راه اندازی منجر به افزایش مصرف برق آسانسور می شود. جریان راه اندازی بالا هنگام شروع به حرکت، منجر به نوسان ناگهانی ولتاژ شده و سایر مصرف کنندگان تحت تاثیر قرار می گیرند؛ در حالیکه از طرف دیگر درایو‌ها با تنظیم ولتاژ و فرکانس، جریان راه اندازی را محدود کرده و از تاثیرات منفی ناشی از جریان راه اندازی بالا جلوگیری به عمل می آورند.
تفاوت دیگر میان این دو نوع تابلو فرمان، سطح تراز کف کابین است. در تابلو فرمان دوسرعته، از آن جایی که سیستمی جهت تشخیص میزان بار وارده به موتور و تشخیص موقعیت آن وجود ندارد، سطح کف آسانسور نسبت به طبقات، با تغییر بار قرار داشته روی آن (تعداد افراد کابین) تغییر می‌کند؛ اما در سیستم‌های درایودار، درایو با فیدبک گرفتن از موتور، سطح ایده آل جهت توقف آسانسور را تعیین کرده و در هر حالتی هم سطح با طبقات قرار خواهد گرفت.
در آسانسور‌های دو سرعته به دلیل تغییر سرعت موتور و همچنین باز و بسته شدن کنتاکت‌های کنتاکتور، آلودگی صوتی زیادی ایجاد می شود در حالیکه که با استفاده از تابلو‌های درایودار، تغییر دور به صورت پله‌ای نخواهد بود و صدا‌های ناشی از کارکرد موتور به حداقل می رسید.
نوع موتور استفاده شده در این دو سیستم با یکدیگر متفاوت است. در سیستم دوسرعته برای ایجاد دو سرعت مختلف از موتور‌های با دو سیم پیچی استفاده می‌شود؛ اما در سیستم‌های ۳ VF معمولا از موتور‌های با همین نام که برای این کار طراحی شده اند و فقط دارای یک سیم پیچی (و در نتیجه یک سرعت نامی) هستند، استفاده می‌شود. این موتور‌ها معمولا دارای شفت انکودر جهت تشخیص موقعیت آسانسور هستند.

تابلو فرمان آسانسور

در مورد هزینه راه اندازی این دو سیستم‌ باید گفت که سیستم ۳VF با توجه به وجود دستگاه اینورتر و قابلیت‌هایی که در اختیار کاربران قرار خواهد داد، هزینه اولیه بالاتری نسبت به سیستم دو سرعته دارد؛ اما باید این مسئله را مدنظر داشت که سیستم ۳VF با بهینه سازی مصرف انرژی، قادر به صرفه جویی مصرف انرژی به میزان ۵۰% است؛ ضمن اینکه سیستم‌های ۳VF استهلاک کمتری داشته و از نظر سرویس و نگهداری کم هزینه‌تر هستند که با در نظر گرفتن این موارد می‌توان اطمینان داشت که هزینه اولیه پرداخت شده برای این سیستم ظرف مدت کوتاهی جبران می گردد.

در مجموع با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، استفاده از تجهیزات و ادوات الکترونیک قدرت روز به روز گسترده‌تر می‌شود، به طوریکه امروزه شاهد آن هستیم که در بخش‌های مختلف مسکونی، صنعتی، تجاری و به طور کلی هر واحدی که در آن یک موتور الکتریکی در حال کار است، از دستگاه کنترل دور موتور استفاده خواهد شد و می‌توان آن را جایگزین خوبی برای روش‌های قدیمی دانست. شاید این تجهیزات اندکی نسبت به تکنولوژی‌های رایج در گذشته قیمت بالاتری داشته باشند، اما قابلیت‌ها و مزایایی که استفاده از این تجهیزات ایجاد خواهد کرد، کاربرد آن‌ها را چه از لحظ فنی و چه از لحاظ اقتصادی توجیه خواهد کرد.